Na jaren van lokale varkensslacht, voetbal op gele velden met paardenbloemen en playfarming op onze mini-boerderij, ben ik diep doorgedrongen in de cultuur van mijn nieuwe Franse vaderland. Haalde ik vroeger vaak mijn neus op voor haar eigenaardigheden, steeds vaker verdedig ik de ‘qualité de vie’ waaraan de economie geofferd wordt en de on-economische koppigheid waar het land bekend om staat. Voor een econoom is dat een leerschool van pure winst; minder geld maar een gevoel van grote rijkdom. Ik zou deze Franse les graag aan de Schotten overbrengen.

Voor niets gaat de Franse zon op: ik betaal mijn winst met eenzaamheid. Met veel Fransen van hier, die weinig van de wereld weten, is het moeilijk praten over iets anders dan de moestuin en de pruimenoogst. Sinds een paar jaar wonen er ook jonge Engelsen in de kont van Frankrijk zoals het hier wel heet en dat biedt troost. Ervaringen delen en gesprekken met mensen van de wereld. Totdat de Fransen en hun ‘qualité de vie’ ter sprake komen. De tomaten van de lokale loodgieter worden bewonderd zolang de man het zwembad op tijd aanlegt. Maar wiedt hij eerst zijn onkruid, dan begrijpen de Engelsen hem niet meer. Dan behoort hij tot de ‘the fucking French’ en sta ik er weer alleen voor. Zo erg is dat nie, ik ben eraan gewend. Onlangs kreeg ik een flesje rode wijn kado bij mijn inschrijving voor een hardloopwedstrijd. Dat vind ik zo schitterend dat ik weer wat eenzaamheid kan verdragen.

Op bezoek in mijn oude vaderland, waar het economische geloof hoogtijdagen viert, realiseerde ik me onlangs hoe prettig het wonen is in onze kont; ik ben nagenoeg gevrijwaard van decadentie. Geen moeders in 4 wheeldrives voor de scholen, geen verwarmde terrassen en geen bedelende drop-outs wiens leed ik weg moet redeneren. Een wereld van verschil.
Deze dagen gaat mijn sympathie uit naar een volk dat ook in een andere wereld leeft; de Schotten. Het is moeilijk een helder beeld te krijgen van het referendum in het land van koppigheid met Franse proporties. Van de 39 Schotse kranten zijn er 38 tegen de onafhankelijkheid. Dus de Schotten ontberen volledige informatie.  De Queen waarschuwde de Schotten ‘to carefully think’, maar kan zoiets zonder goede informatievoorziening? Kranten schrijven misleidend over ‘separation’. Alsof mijn onafhankelijke vrouw een gescheiden vrouw zou zijn. Ze huilenbalken samen met Cameron cs twijfelachtige en onjuiste argumenten om de financïele belangen te beschermen van aandeelhouders in London, de hoogtempel van het economische geloof. Zelfs de Guardian, links van het midden, en de BBC, halen alles uit de kast om Schotland vast te houden. Volkskrantredacteur Lanting vreest dat door een Schots ‘AYE’ de Europese militaire macht zal afbrokkelen en de UK Europa zal verlaten. Een klein land dat niet moet bestaan zou Europa naar de afgrond leiden? Door zich af te scheiden van een land dat zich wellicht zélf zal afscheiden van Europa? Oh yes, really?

Het is disproportionele angst-munitie. Wie de wereld beter wil begrijpen hoeft slechts een dagje te besteden aan het Schotse referendum. In een uurtje kan het ook, met wat ik over hobbelig terrein bij elkaar harkte.
De Schotten zijn een ander volk dan de andere van de union. Hun sociale instelling die economische motieven dikwijls overtroeft en hun gevoeligheid voor sociale ‘quality of life’ leiden tot wezenlijke verschillen met de UK-meerderheid. Betaalbaar universitair onderwijs ipv ruim € 11.000 collegegeld, geen staatsgesubsidïeerde housing bubble en bank-bailouts, een voorkeur voor links (maar geregeerd door rechts), twijfel over de –enige Britse – nucleaire zeevloot voor de deur van Glasgow.

Dat hun oliegelden door Londen zijn opgegeten ipv opgepot -zoals door het meer verwante socialistische Noorwegen- steekt vooral doordat een aandeel in een grote staatschuld de beloning was. Men wenst een grondwet, hetgeen nu onmogelijk is door de onvoorstelbare oude wetten van de City.

Mijn Engelse vrienden vroeg ik de laatste weken nieuwsgierig; ‘Wat vindt je van het Schotse referendum?’. Steevast herhaalden ze de onjuistheden die via London de wereld worden ingestuurd.
Voor mij even geen barbecues langs Engelse zwembaden, ondanks de fraaie nazomer. Mijn nieuwe vrienden staan symbool voor de dingen die niet kloppen in de wereld die ik achterliet. Maar het is een eenzaamheid die lichtjes aanvoelt; we hebben nog verse tomaten en ik volg de spannende strijd van de koppige Schotten tegen hun Goliath. Een paar maanden terug was ik nog tegen, maar inmiddels hoop ik op hun ‘BAYE,BAYE England!’.
Ik zou ze willen zeggen; uit jullie eenzaamheid kan een nieuw evenwicht voortvloeien met een gevoel van grote rijkdom…