In het pittoreske dorpje aan de andere kant van de heuvel, waar ik voetbal speel, is een dubbele moord gepleegd. De pastoor en zijn werkster zijn met brute messteken, ‘als een varken’, zoals de daders afspraken, omgebracht. De levenloze lichamen zijn naar een stapel hout gesleept en in brand gestoken.

Na de slachtpartij werd vanuit Toulouse de guillotine naar het kleine dorpsplein getransporteerd en de drie veroordeelden, boertjes uit het dorp, werden op het plein onthoofd.

In ons Franse achterland worden dagelijks meedogenloze oordelen geveld, daar komt geen rechter aan te pas. De één heeft een minnaar, de ander mishandelt zijn koeien en de derde klust zwart bij. Het gros der praatjes is bladiebla en wie níet gelooft wat hij hoort is het best geïnformeerd. Toen ik echter naar de meedogenloze moorden uit 1849 informeerde kreeg ik korte half-ingeslikte zinnetjes als antwoord. Wat ik weet over de kwestie komt uit de krant.
Als Desmond Morris niet op ons stamgedrag had gewezen dan zou het zwijgen van mijn buurtgenoten me in verwarring hebben gebracht.

Ik ben een fan van de naakte zoöloog die de mens als dier beschouwt. Met kleine hapjes en goed kauwen zijn de ideeën van Desmond makkelijk te verteren: ik een aap, rondom de stammen, ik heb er vrede mee.

De afgelopen week zag ik de bedroevende wreedheid én de ontroerende schoonheid van de stam die vecht voor zelfbehoud. Voor de wreedheid hebben we een geoefend oog, want hoe wreder de andere stam hoe fijner het is rond onze eigen totempaal. Ik zag wreedheid in de kogel in de nek van een ongewapende jongen van 17 jaar. De politie verklaarde dat de betreffende diender, lees stamgenoot, niet geschorst was. Men zocht naar passende werkzaamheden. Zo´n verklaring is nog meedogenlozer dan het enkele pistoolschot.

Maar er was ook de schoonheid van de stam. Ze kwam voort uit de moord op Marianne Vaatstra, hoe wrang zoiets ook klinkt. Ik ben niet alleen gefascineerd door de gebeurtenissen in het Oudwoude van Marianne’s moordenaar omdat ik ook in een agrarisch dorpje woon, maar vooral omdat ik betrokken blijk te zijn bij een moord in onze Zuid-Franse habitat.

E. B. betrok ruim een jaar geleden het appartement boven het kleine gemeentehuis te F. , een paar kilometer verderop. E. behoorde tot een stam die ook de mijne is: een man van middelbare leeftijd die in de kont van Frankrijk, zoals het hier wel heet, iets landelijks is komen ondernemen. Afkomstig uit de stad met een passie voor de natuur was hij een buitenstaander voor de andere stammen die hier leven. Net als ik dat ben.
Vaker dan me lief was dook mijn stamgenoot op voor een praatje. De eenzaamheid vrat aan hem als bijtend zuur en maakte dat hij harder bergafwaarts ging dan de wegen naar onze molen, beneden in het dal. Alles wat ik hem gegeven had, zo moest ik aan de gendarmerie bekennen, was een half uur per dag en een enkele maaltijd met een goedbedoeld advies. Daar komt voorlopig niets meer bij. Met een zwaar voorwerp sloeg E. B. de hersens van zijn buurvrouw in. Snikkend werd hij aangetroffen naast het lijk.
‘Hij dronk te veel’, zei de burgermeester van F. die opgelucht geweest was, toen zijn vreemde huurder uit de streek was vertrokken.
‘Hij voerde niets uit’, zeiden ze op mijn voetbalclub, het bloed was amper opgedroogd.
Binnen een paar dagen waren meer woorden gewijd aan de moord door een buitenstaander, dan in anderhalve eeuw was gesproken over de dubbele moord met voorbedachte rade door drie stamgenoten.
En ik? Slechts korte half-ingeslikte zinnen kwamen over mijn lippen. Ook vrienden en bekenden spraken slechts mondjesmaat over het drama. Ik zou een eeuw gezwegen hebben als er voor mijn in bloed gedoopte pen niet de schoonheid van Oudwoude was geweest.
De moordenaar van Marianne Vaatstra woonde in het Oudwoude dat veel gemeen heeft met het dorpje aan de andere kant van de heuvel, waar de guillotine uit een prentenboek tot leven kwam. De Hollandse stam heeft zich echter niet met stilzwijgen beschermd tegen de gevolgen van een moord in haar midden.

Integendeel.

Nadat de man die Marianne vermoordde, van zijn gezin was weggevoerd, boden dorpsgenoten aan de achterblijvers te helpen bij het melken van de koeien.

Zoiets op zich is al mooier dan een veld vol bloemen. Maar dat was nog niet alles.

In de dorpszaal kwamen de dorpelingen samen om over de droevige gebeurtenissen te spreken. Nadien werd het gezin van de vermeende moordenaar uitgenodigd om weer terug te keren naar hun huis in Oudwoude. Het was de collectieve erkenning van de onschuld van de moordenaars’ naasten.

Als ik lang stil sta bij deze geste, bij zo’n schitterend gebaar, dan springen de tranen me in de ogen.